ល្បែងរបស់ ហ៊ុន សែន៖ ហេតុអ្វីអតីតមេដឹកនាំកម្ពុជា បែរមករកសម្ព័ន្ធមិត្តថៃ ?
ការដោះស្រាយជម្លោះទឹកដីអាចនឹងស្ថិតនៅពីក្រោយការគណនាត្រជាក់របស់អតីតបុរសខ្លាំង។
ភាពចលាចលនយោបាយបានឆាបឆេះប្រទេសថៃជាថ្មីម្តងទៀត ខណៈតុលាការធម្មនុញ្ញកាលពីពេលថ្មីៗនេះបានព្យួរនាយករដ្ឋមន្ត្រី Paetongtarn Shinawatra ដោយទុកឱ្យអនាគតរបស់ប្រទេសមិនច្បាស់លាស់។
ការវិវឌ្ឍន៍ចុងក្រោយបង្អស់ ដែលបង្កឡើងដោយការលេចធ្លាយតាមទូរស័ព្ទ និងការចោទប្រកាន់ពីបទប្រព្រឹត្តិខុសឆ្គង - គូសបញ្ជាក់អំពីវដ្តនៃការធ្វើរដ្ឋប្រហារ ការតវ៉ា និងការអន្តរាគមន៍របស់តុលាការ ដែលបានកំណត់នយោបាយថៃអស់ជាច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយ។
នៅថ្ងៃទី 1 ខែកក្កដា តុលាការបានព្យួរ Paetongtarn ពីមុខតំណែងរបស់គាត់ ដោយធ្វើឱ្យជម្លោះនយោបាយកាន់តែស៊ីជម្រៅ បន្ទាប់ពីមានការប៉ះទង្គិចគ្នាដោយយោធាដ៏ខ្លី ប៉ុន្តែបង្ហូរឈាមកាលពីថ្ងៃទី 28 ឧសភា រវាងកងកម្លាំងថៃ និងកម្ពុជា នៅតំបន់ព្រំដែនដែលមានជម្លោះ។ ការប្រយុទ្ធគ្នានេះបានធ្វើឲ្យទាហានខ្មែរម្នាក់ស្លាប់ គាំទ្រមនោសញ្ចេតនាជាតិនិយមទាំងសងខាង និងបានគ្រប់គ្រងភាពតានតឹងជុំវិញការទាមទារទឹកដីជាយូរមកហើយ។
បន្ទាប់ពីកិច្ចចរចាការទូតបានដួលរលំ កម្ពុជាបានបង្កើនជម្លោះដោយដាក់សំណើជាផ្លូវការទៅកាន់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ (ICJ) ដែលជាស្ថាប័នតុលាការដ៏សំខាន់របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ដោយស្នើសុំឱ្យតុលាការ ICJ សម្រេចលើបញ្ហានេះ។ សម្រាប់ផ្នែករបស់ខ្លួន ថៃបានទទូចឱ្យដោះស្រាយបញ្ហាទ្វេភាគី ហើយឆ្លើយតបដោយការបិទច្រកព្រំដែនភាគច្រើនរបស់ខ្លួនជាមួយកម្ពុជា ដែលធ្វើឲ្យភាពតានតឹងកាន់តែខ្លាំងឡើង។
ចំពេលមានភាពតានតឹងកាន់តែខ្លាំង "ការហៅទូរស័ព្ទឯកជន" រវាងលោក Paetongtarn និងលោក ហ៊ុន សែន អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងជាប្រធានព្រឹទ្ធសភាកម្ពុជាបច្ចុប្បន្នបានបង្កឱ្យមានភាពចម្រូងចម្រាសបន្ថែមទៀត។ ការអំពាវនាវនេះបានធ្វើឡើងនៅថ្ងៃទី ១៥ ខែមិថុនា ត្រូវបានលោក ហ៊ុន សែន ថតដោយសម្ងាត់ ហើយបានបែកធ្លាយទៅបណ្ដាញសង្គមតែបីថ្ងៃក្រោយមក។
លោក ហ៊ុន សែន បានរក្សាទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធជាយូរមកហើយជាមួយឪពុករបស់លោក Paetongtarn អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី ថាក់ស៊ីន ស៊ីណាវ៉ាត្រា។ ក្នុងអំឡុងពេលនៃការហៅទូរស័ព្ទរយៈពេល 17 នាទី លោក Paetongtarn បានហៅលោក ហ៊ុន សែន ថា "ពូ" បានរិះគន់អគ្គមេបញ្ជាការកងទ័ពដែលទទួលខុសត្រូវការពារព្រំដែនប្រទេសថៃថាជា "ក្រុមប្រឆាំង" ហើយបានប្រើពាក្យប្រមាថម្តងហើយម្តងទៀត រួមទាំង "ប្រសិនបើអ្នកចង់បានអ្វី សូមប្រាប់ខ្ញុំ" ។
ជាការឆ្លើយតប សមាជិកព្រឹទ្ធសភាថៃបានដាក់ពាក្យបណ្តឹងចោទលោក Paetongtarn ពីបទ«បំផ្លាញផលប្រយោជន៍ជាតិ»។ អាស្រ័យលើការសម្រេចរបស់តុលាការ នាងអាចត្រូវបានដកចេញពីតំណែងជាផ្លូវការ។
ប៉ុន្តែអ្នកដែលប៉ះពាល់ផ្ទាល់បំផុតពីវិបត្តិដែលកំពុងបន្តគឺប្រហែលជាគ្មាននរណាក្រៅពីលោកថាក់ស៊ីនខ្លួនឯងទេ។
ត្រូវបានបណ្តេញចេញពីរដ្ឋប្រហារយោធាក្នុងឆ្នាំ 2006 លោកថាក់ស៊ីនមានជម្លោះជាមួយឥស្សរជនដែលកំពុងកាន់អំណាចរបស់ប្រទេសថៃជាយូរមកហើយ រួមទាំងក្រុមយោធា ការិយាធិបតេយ្យ និងបក្សពួករាជានិយម។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ នៅឆ្នាំ 2023 “សម្ព័ន្ធធំ” ដ៏ចម្រូងចម្រាសនៃគណបក្សគាំទ្រថាក់ស៊ីនភឿថៃ និងគណបក្សអភិរក្សចំនួន 10 រួមទាំងបក្សពួកនិយមយោធាពីរបានត្រួសត្រាយផ្លូវឱ្យអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីវិលត្រឡប់ទៅប្រទេសថៃវិញបន្ទាប់ពីនិរទេសខ្លួនអស់រយៈពេល 15 ឆ្នាំ។
ទោះបីជាមានភាពតានតឹងក្នុងក្រុមចម្រុះក៏ដោយ ក៏លោកថាក់ស៊ីនអាចដំឡើងកូនស្រីពៅរបស់គាត់ឈ្មោះ Paetongtarn ជានាយករដ្ឋមន្ត្រី ហើយបន្តមានឥទ្ធិពលយ៉ាងសន្ធឹកសន្ធាប់នៅពីក្រោយឆាក ដោយធ្វើឱ្យគាត់ទទួលបានរហស្សនាមថា "នាយករដ្ឋមន្ត្រីស្រមោល"។
ឥឡូវនេះ ការត្រឡប់មកវិញដែលបានរៀបចំយ៉ាងប្រុងប្រយ័ត្នគឺស្ថិតនៅលើគែមនៃការដួលរលំ។ Paetongtarn ដែលថាក់ស៊ីនបានគ្រោងនឹងតែងតាំងជាមុខរបស់បក្សភឿថៃនៅមុនការបោះឆ្នោតសកលខាងមុខដែលនឹងមកដល់នៅឆ្នាំ 2027 កំពុងមើលឃើញថាអនាគតរបស់គាត់ត្រូវបានគំរាមកំហែង។ ទន្ទឹមនឹងនោះ លោកថាក់ស៊ីនខ្លួនឯងក៏ស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតពិនិត្យម្តងទៀត ដោយប្រឈមមុខនឹងការត្រួតពិនិត្យលើការចោទប្រកាន់ពីបទប្រមាថព្រះមហាក្សត្រ និងការសង្ស័យរីករាលដាលថាលោកបានក្លែងបន្លំជំងឺដើម្បីគេចពីពន្ធនាគារ ហើយបានសម្រេចចិត្តស្នាក់នៅក្នុងមន្ទីរពេទ្យបន្ទាប់ពីត្រឡប់មកប្រទេសថៃវិញ។
កាន់តែអាក្រក់ទៅៗ លោក ហ៊ុន សែន បាននិយាយស្តីបន្ទោសចំៗនៅក្នុងសុន្ទរកថាកាលពីថ្ងៃទី ២៧ ខែមិថុនា ដោយបង្ហាញព័ត៌មានលម្អិតនៃដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោកទៅកាន់លំនៅដ្ឋានរបស់លោកថាក់ស៊ីនភ្លាមៗបន្ទាប់ពីការលើកលែងទោសកាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២៤។ លោក ហ៊ុន សែន បានចោទប្រកាន់ថាក់ស៊ីនថាបានបោកប្រាស់ទាំងសាធារណៈជនថៃ និងតុលាការធម្មនុញ្ញ។
លោក ហ៊ុន សែន ថ្លែងថា៖ «គាត់មិនឈឺទាល់តែសោះ។ “ដល់ពេលថតរូប គាត់សុំប្រដាប់ពាក់ក ខ្សែដៃមើលឈឺ ប៉ុន្តែពេលថតរូបភ្លាម គាត់ក៏ដោះចេញទៅហូបបាយ”។
"វាមិនមែនជាជំងឺទេ វាគ្រាន់តែជាទង្វើមួយប៉ុណ្ណោះ។"
ការកត់សម្គាល់ទាំងនេះបានបន្ថែមថាមពលដល់ភ្លើង ដែលធ្វើឲ្យបញ្ហារបស់លោកថាក់ស៊ីនកាន់តែស៊ីជម្រៅ នៅពេលដែលកេរ្តិ៍ដំណែលរបស់គាត់ និងទ្រព្យសម្បត្តិនយោបាយរបស់កូនស្រីគាត់មានភាពមិនច្បាស់លាស់។
លោក ហ៊ុន សែន ជារឿយៗសំដៅលើ "មិត្តភាពរយៈពេល ៣០ ឆ្នាំ" របស់គាត់ជាមួយថាក់ស៊ីន ដែលជាទំនាក់ទំនងដែលប្រហែលជាចាប់ផ្តើមនៅប្រហែលឆ្នាំ ១៩៩៤ នៅពេលដែលថាក់ស៊ីនចូលប្រឡូកក្នុងឆាកនយោបាយ ហើយត្រូវបានតែងតាំងជារដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសនៅក្នុងខុទ្ទកាល័យ Chuan Leekpai ។ ទំនាក់ទំនងរបស់ពួកគេត្រូវបានសម្របសម្រួលដោយអន្តរការីដ៏មានឥទ្ធិពលម្នាក់៖ អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃ Chavalit Yongchaiyudh ។
សម្រាប់លោក ហ៊ុន សែន លោក Chavalit មិនត្រឹមតែជាឥស្សរជននយោបាយប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែក៏ជាអ្នកមានគុណដែរ។ នៅពេលដែលអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃលោក Chatichai Choonhavan ឡើងកាន់តំណែងក្នុងឆ្នាំ 1988 រដ្ឋាភិបាលរបស់គាត់បានប្រកាន់យកពាក្យស្លោកនៃការប្រែក្លាយឥណ្ឌូចិន "ពីសមរភូមិទៅកាន់ទីផ្សារ" ។ ជាមួយនឹងចក្ខុវិស័យនេះ ប្រទេសថៃបានដាក់ខ្លួនជាអ្នកសម្រុះសម្រួលក្នុងសង្គ្រាមស៊ីវិលរបស់កម្ពុជា ហើយ Chavalit បានដើរតួនាទីសំខាន់ក្នុងការអនុវត្តយុទ្ធសាស្ត្រនេះ។
លោក ឆាវ៉ាលីត បានបម្រើការជាអគ្គមេបញ្ជាការកងទ័ពនៅពេលនោះ ហើយក្រោយមកបានកាន់តំណែងសំខាន់ៗជាឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងជារដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិ។ ដោយធ្វើការជាមួយដៃគូអន្តរជាតិ ដូចជាប្រទេសជប៉ុន លោកបានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការលើកកម្ពស់ដំណើរការសន្តិភាព ដែលបានជួយបញ្ចប់សង្គ្រាមស៊ីវិលរបស់កម្ពុជា។ កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងការទូតរបស់ប្រទេសថៃបានផ្តល់ឱកាសដ៏សំខាន់មួយសម្រាប់លោក ហ៊ុន សែន ដែលពេលនោះជានាយករដ្ឋមន្ត្រីវ័យក្មេងដែលជារឿយៗត្រូវបានគេមើលឃើញថាជាអាយ៉ងរបស់វៀតណាម។ ដោយធ្វើខ្លួនឱ្យស្របតាមគំនិតផ្តួចផ្តើមសន្តិភាពរបស់ប្រទេសថៃ លោក ហ៊ុន សែន បានលើកកម្ពុជាចេញពីភាពឯកោអន្តរជាតិ។
ឆាវ៉ាលីត គឺជាអ្នកណែនាំដល់លោកថាក់ស៊ីន។ នៅពេលដែល ឆាវ៉ាលីត ក្លាយជានាយករដ្ឋមន្ត្រីនៅឆ្នាំ ១៩៩៦ គាត់បានតែងតាំងថាក់ស៊ីន ជាឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី។ នៅឆ្នាំ២០០១ បន្ទាប់ពីលោក ថាក់ស៊ីន បានឡើងកាន់តំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រី លោក ឆាវ៉ាលីត បានក្លាយជាឧបនាយករបស់លោកម្ដងទៀត។ សូម្បីតែបន្ទាប់ពីលោកថាក់ស៊ីនត្រូវបានបណ្តេញចេញពីរដ្ឋប្រហារក្នុងឆ្នាំ 2006 ក៏អ្នកទាំងពីរនៅតែជិតស្និទ្ធិដដែល។ នៅក្នុងឆ្នាំ 2009 លោក Chavalit បានចូលរួមជាផ្លូវការជាមួយគណបក្សភឿថៃរបស់លោកថាក់ស៊ីន ហើយបានដើរតួនាទីយ៉ាងសកម្មក្នុងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បីផ្សះផ្សាអ្នកគាំទ្រ និងក្រុមអភិរក្សរបស់លោកថាក់ស៊ីន ទោះបីជាកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងទាំងនេះនៅទីបំផុតបានបរាជ័យក៏ដោយ។
ឆាវ៉ាលីតក៏បានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការពង្រឹងទំនាក់ទំនងរវាងលោកថាក់ស៊ីន និង ហ៊ុន សែន។នៅឆ្នាំ២០០១ ភ្លាមៗបន្ទាប់ពីលោកថាក់ស៊ីនឡើងធ្វើជានាយករដ្ឋមន្ត្រី ប្រទេសថៃ និងកម្ពុជាបានយល់ព្រមដកខ្លួនចេញពីជម្លោះព្រំដែនសមុទ្រ ហើយរួមគ្នាអភិវឌ្ឍធនធានក្រោមសមុទ្រ។ ទោះបីជាគំនិតផ្តួចផ្តើមនេះត្រូវបានផ្អាកបន្ទាប់ពីរដ្ឋប្រហារឆ្នាំ 2006 របស់ប្រទេសថៃក៏ដោយក៏ទំនាក់ទំនងផ្ទាល់ខ្លួនរវាងអ្នកទាំងពីរនៅតែរក្សាដដែល។
កាលពីឆ្នាំ២០០៩ ខណៈលោកថាក់ស៊ីនកំពុងនិរទេស លោក ហ៊ុន សែន បានតែងតាំងលោកជាទីប្រឹក្សាសេដ្ឋកិច្ចរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។ ទំនាក់ទំនងនេះកាន់តែមានលក្ខណៈផ្ទាល់ខ្លួននៅឆ្នាំ 2013 នៅពេលដែលក្មួយស្រីរបស់លោកថាក់ស៊ីនបានរៀបការជាមួយកូនប្រុសរបស់ជំនួយការកំពូលម្នាក់របស់លោក ហ៊ុន សែន។ បន្ទាប់មកនៅឆ្នាំ ២០១៧ នៅពេលដែលប្អូនស្រីរបស់លោកថាក់ស៊ីន យីងឡាក់ បានភៀសខ្លួនចេញពីប្រទេសថៃរយៈពេលបីឆ្នាំបន្ទាប់ពីការបណ្តេញចេញពីរដ្ឋប្រហារយោធាឆ្នាំ ២០១៤ លោក ហ៊ុន សែន ផ្ទាល់បានជួយនាងឱ្យរួចខ្លួន និងទទួលបានលិខិតឆ្លងដែន។
មានទ្រឹស្តីជាច្រើនត្រូវបានគេដាក់ចេញ ថាហេតុអ្វីបានជាលោក ហ៊ុន សែន សម្រេចចិត្តកាត់ផ្តាច់ទំនាក់ទំនងដ៏យូរ និងជិតស្និទ្ធរបស់គាត់ជាមួយលោកថាក់ស៊ីន ទោះបីគ្មានអ្នកណាអាចជឿជាក់បានទាំងស្រុងក៏ដោយ។
ការពន្យល់មួយបានមកពីលោក ហ៊ុន សែន ផ្ទាល់៖ គាត់បាននិយាយថាគាត់មានអារម្មណ៍អាក់អន់ចិត្តយ៉ាងខ្លាំងនៅពេលដែល Paetongtarn រិះគន់ការប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គមរបស់គាត់ដើម្បីអត្ថាធិប្បាយអំពីជម្លោះព្រំដែនថា "គ្មានវិជ្ជាជីវៈ" ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ នេះហាក់ដូចជាលេសដ៏ទន់ខ្សោយមួយសម្រាប់ជម្លោះការទូតយ៉ាងខ្លាំងបែបនេះ។
ទ្រឹស្តីមួយទៀតគឺ ហ៊ុន សែន កំពុងប្រកាន់ជំហរតឹងតែងជាមួយអ្នកជិតខាង ដើម្បីពង្រឹងមុខមាត់ក្នុងស្រុក។ ប៉ុន្តែនេះក៏ហាក់ដូចជាមិនទំនងដែរ។ ដោយសារកូនប្រុសលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ត្រូវបានតែងតាំងជានាយករដ្ឋមន្ត្រី លោក ហ៊ុន សែន នៅតែកាន់អំណាចយ៉ាងរឹងមាំ។
ការពន្យល់មួយទៀតចេញពីលោក សម រង្ស៊ី ប្រធានគណបក្សប្រឆាំងកម្ពុជា ដែលបច្ចុប្បន្នកំពុងនិរទេសខ្លួននៅប្រទេសបារាំង។ លោកអះអាងថា លោក ហ៊ុន សែន អាចមានការព្រួយបារម្ភអំពីការបង្ក្រាបរបស់ប្រទេសថៃលើការឆបោកតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិតដែលដំណើរការដោយជនជាតិចិននៅតាមព្រំដែន ដែលលោក សម រង្ស៊ី ថ្លែងថា បានក្លាយជា «ប្រភពមូលនិធិខុសច្បាប់ដ៏សំខាន់សម្រាប់របបក្រុងភ្នំពេញបច្ចុប្បន្ន»។ ប៉ុន្តែប្រសិនបើនោះពិតជាហេតុផលមែន ការកាត់ចំណងដៃជាមួយលោក ថាក់ស៊ីន ទំនងជាមានផលប៉ះពាល់។ វិធីសាស្រ្តជាក់ស្តែងបន្ថែមទៀតគឺដើម្បីរក្សាទំនាក់ទំនង និងស្វែងរកដំណោះស្រាយដោយស្ងៀមស្ងាត់នៅពីក្រោយឆាក។
អញ្ចឹងតើ ហ៊ុន សែន ជំរុញអ្វី?
លោក Hiroshi Yamada សាស្ត្រាចារ្យនៅសាកលវិទ្យាល័យ Niigata International and Information Studies របស់ប្រទេសជប៉ុន និងជាអ្នកជំនាញខាងនយោបាយកម្ពុជា។
ចំណុចសំខាន់នៃជម្លោះគឺជាបញ្ហាប្រវត្តិសាស្ត្រដ៏ស្មុគស្មាញ និងចាក់ឫសយ៉ាងជ្រៅ។ កម្ពុជា និងថៃ មានព្រំដែនជាប់គ្នា ៨១៧ គីឡូម៉ែត្រ ដែលភាគច្រើនត្រូវបានបោះបង្គោលនៅឆ្នាំ ១៩០៧ តាមរយៈកិច្ចព្រមព្រៀងរវាងប្រទេសថៃ និងបារាំង ដែលជាអតីតមាតុភូមិកម្ពុជា។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍ទាំងពីរប្រើផែនទីក្នុងមាត្រដ្ឋានផ្សេងគ្នា - 1:50,000 នៅខាងថៃ និង 1:200,000 នៅខាងកម្ពុជា - ជាលទ្ធផលមានការទាមទារត្រួតស៊ីគ្នា។ រហូតមកដល់ពេលនេះ ព្រំដែន ១៩៥ គីឡូម៉ែត្រមិនទាន់បានកំណត់ជាផ្លូវការទេ។
និមិត្តសញ្ញាដ៏មានឥទ្ធិពលបំផុតនៃភាពតានតឹងដែលមិនអាចដោះស្រាយបានគឺប្រាសាទព្រះវិហារ ដែលជាប្រាសាទបុរាណមួយដែលបានសាងសង់មិនច្បាស់លាស់នៅលើច្រាំងថ្មតាមព្រំដែន។ ជាតំបន់បេតិកភណ្ឌពិភពលោករបស់អង្គការយូណេស្កូ វាបានក្លាយជាចំណុចសំខាន់នៃការប៉ះទង្គិចគ្នាជាបន្តបន្ទាប់រវាងប្រទេសទាំងពីរ។ សម្រាប់កម្ពុជា ភាគីដែលមានភាពទន់ខ្សោយជាង ការយកវិវាទទៅឆាកអន្តរជាតិជាយុទ្ធសាស្ត្រពេញចិត្តក្នុងការដឹកនាំការចរចាទ្វេភាគី។
ជាការឆ្លើយតបនឹងការអំពាវនាវរបស់កម្ពុជា តុលាការ ICJ បានសម្រេចលើបញ្ហានេះពីរដងហើយ គឺនៅឆ្នាំ 1962 ICJ បានបញ្ជាក់អធិបតេយ្យភាពរបស់កម្ពុជាចំពោះប្រាសាទ ហើយនៅឆ្នាំ 2013 តុលាការ ICJ បានបញ្ជាក់ជំហរនោះម្តងទៀត ប៉ុន្តែបានបដិសេធម្តងទៀតចំពោះការគ្រប់គ្រងលើទឹកដីជុំវិញ។ ញត្តិចុងក្រោយបំផុតបង្ហាញពីការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់កម្ពុជាក្នុងការបញ្ចប់ជាអចិន្ត្រៃយ៍ចំពោះជម្លោះដ៏រ៉ាំរ៉ៃនេះ។
ក្នុងអំឡុងការប៉ះទង្គិចគ្នាតាមព្រំដែនឆ្នាំ 2011 ដែលនាំទៅដល់ការសម្រេចរបស់តុលាការ ICJ ឆ្នាំ 2013 ភាគីទាំងសងខាងបានទទួលរងនូវការខូចខាតយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ ហើយភាពតានតឹងបានកើនឡើងរហូតដល់ពេលដែលប្រធានអាស៊ាននៅពេលនោះ ឥណ្ឌូនេស៊ីបានពិចារណាដាក់ពង្រាយកងកម្លាំងរក្សាសន្តិភាព។ វិបត្តិនេះបានធូរស្រាលបន្ទាប់ពីការបោះឆ្នោតសកលខែកក្កដា ឆ្នាំ 2011 របស់ប្រទេសថៃ ដែលនាំឱ្យរដ្ឋាភិបាលដែលគាំទ្រថាក់ស៊ីន យីងឡាក់ ឡើងកាន់អំណាច។
បើលោក ហ៊ុន សែន ប្ដេជ្ញាចិត្តដោះស្រាយជម្លោះព្រំដែនម្ដងហើយម្ដងទៀត លោកប្រហែលជាចាត់ទុកទំនាក់ទំនងដ៏យូរអង្វែងរបស់លោកជាមួយលោកថាក់ស៊ីន ជាឧបសគ្គដែលអាចកំណត់សមត្ថភាពរបស់លោកក្នុងការសម្រេចចិត្តយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់។
លោក ហ៊ុន សែន ត្រូវបានគេសរសើរយ៉ាងខ្លាំងចំពោះការជួយសង្គ្រោះប្រទេសកម្ពុជាឲ្យរួចផុតពីភាពភ័យខ្លាចនៃរបបខ្មែរក្រហម ដែលបានឆក់យកជីវិតមនុស្សប្រមាណ ២លាននាក់។ គាត់បានបញ្ចប់សង្គ្រាមស៊ីវិលដ៏យូររបស់ប្រទេសនេះ ហើយបាននាំវាទៅរកការស្ទុះងើបសេដ្ឋកិច្ច និងស្ថិរភាពដែលទាក់ទង។ ក្រោយកាន់អំណាច៣៨ឆ្នាំ លោកបានប្រគល់តំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រីឲ្យកូនប្រុសរបស់លោក ប៉ុន្តែបានបន្តពង្រឹងអំណាចរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។
ប៉ុន្តែកិច្ចការសំខាន់មួយនៅមិនទាន់បញ្ចប់នៅឡើយទេ គឺការដោះស្រាយជម្លោះទឹកដីដ៏រ៉ាំរ៉ៃរបស់កម្ពុជា ដែលជាបញ្ហាមួយដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងអត្តសញ្ញាណ និងកិត្យានុភាពរបស់ជាតិ។ ប្រសិនបើអំណះអំណាងរបស់យ៉ាម៉ាដាត្រូវបានពង្រីក ការវិវឌ្ឍន៍ថ្មីៗអាចបង្ហាញពីមហិច្ឆិតាចុងក្រោយរបស់ ហ៊ុន សែន៖ ដើម្បីយកបញ្ហាទៅក្នុងដៃរបស់គាត់ និងពង្រឹងកេរ្តិ៍ដំណែលរបស់គាត់។
នៅក្នុងពិភពលោកដែលកំណត់កាន់តែខ្លាំងឡើងដោយការព្យាករណ៍អំណាច - ពីការធ្វើយោធារបស់ចិននៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង ការលុកលុយរបស់រុស្ស៊ីលើអ៊ុយក្រែន ដល់យុទ្ធនាការយោធាដែលកំពុងបន្តរបស់អ៊ីស្រាអែលនៅហ្គាហ្សា ការសម្រេចចិត្តរបស់កម្ពុជាក្នុងការបន្តដំណោះស្រាយផ្លូវច្បាប់ចំពោះជម្លោះព្រំដែនគឺគួរឱ្យសរសើរ។ ប៉ុន្តែប្រសិនបើវាធ្វើឱ្យមានមនោសញ្ចេតនាជាតិនិយម និងពង្រឹងឥទ្ធិពលយោធានៅក្នុងប្រទេសថៃ នោះវាអាចនាំឱ្យមានការប្រឈមមុខដាក់គ្នាកាន់តែអូសបន្លាយនិងតានតឹង ដែលនឹងធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ផលប្រយោជន៍របស់កម្ពុជា។
អតីតមេដឹកនាំ ហ៊ុន សែន ឈានចូលអាយុ ៧៣ ឆ្នាំ នៅខែក្រោយ។ ការសម្រេចចិត្តរបស់គាត់ក្នុងការកាត់ផ្តាច់ទំនាក់ទំនងជាមួយសម្ព័ន្ធមិត្តដ៏យូរអាចឆ្លុះបញ្ចាំងពីការប្តេជ្ញាចិត្តដើម្បីឈានទៅដល់ដំណោះស្រាយយូរអង្វែង ប៉ុន្តែវាក៏ជាល្បែងដ៏ធំមួយដែលអាចមានផលវិបាកធ្ងន់ធ្ងរ។
Comments
Post a Comment